Będzie apel pamięci, kadisz i złożenie wieńców przed pomnikiem Bohaterów Getta. W piątek, o godz. 12, rozpoczną się oficjalne obchody 76. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim. Na ulicach stolicy tradycyjnie wolontariusze będą rozdawać symbole pamięci o powstaniu – papierowe żonkile. Będą też obchody niezależne, zainicjowane przez różne organizacje społeczne i aktywistów.
- Przedstawiciele parlamentu, władz państwowych i samorządowych, społeczności żydowskiej i mieszkańcy stolicy przejdą szlakiem pamięci powstańców z 1943 roku i złożą wieńce
- W tym samym czasie maszerować będą także uczestnicy społecznych obchodów rocznicy wybuchu powstania w getcie
- Dla upamiętnienia pomordowanych w samo południe w Warszawie zostaną uruchomione syreny alarmowe
W piątek, 19 kwietnia, o godz. 12, przed pomnikiem Bohaterów Getta przy ul. Ludwika Zamenhofa i alei Sendlerowej, tuż obok Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, spotkają się przedstawiciele parlamentu, władz państwowych i samorządowych, społeczności żydowskiej oraz mieszkańcy stolicy. Po zakończeniu głównych uroczystości ich uczestnicy przejdą szlakiem pamięci powstańców z 1943 r. Wieńce zostaną złożone m.in. przy płytach upamiętniających Radę Pomocy Żydów „Żegota”, bunkrze Anielewicza i na Umchlaglaplatz.
Syreny i papierowe żonkile
Jak informuje stołeczny Ratusz, dla upamiętnienia rocznicy powstania, o godz. 12, na terenie Warszawy zostaną uruchomione syreny miejskiego systemu alarmowania i ostrzegania ludności.
Obchody 76. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim to także szereg wydarzeń towarzyszących – spektakle, wystawy, pokazy filmowe, koncerty. Poza przez cały dzień na ulicach stolicy wolontariusze będą rozdawać papierowe żonkile – symbol pamięci o tych, którzy zginęli w 1943 roku. Akcja zostanie zorganizowana już po raz siódmy.
Ostatni przywódca Żydowskiej Organizacji Bojowej, Marek Edelman, który przeżył likwidację getta, przez lata pielęgnował pamięć o wydarzeniach z 1943 roku. Do końca życia w rocznicę powstania przychodził pod pomnik Bohaterów Getta, gdzie składał pęk żonkili, by oddać hołd poległym towarzyszom. Wraz z nim przychodziło coraz więcej ludzi z żółtymi kwiatami. W stulecie jego urodzin i w dziesiątą rocznicę śmierci władze m.st Warszawy i Łodzi ogłosiły rok 2019 Rokiem Marka Edelmana.
Do akcji włączyły się szkoły, biblioteki i inne instytucje z całej Polski, organizując różne działania wpisujące się w obchody 76. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim. Nauczyciele i przedstawiciele współpracujących instytucji mają do dyspozycji specjalne materiały dydaktyczne. Więcej informacji o akcji na stronie https://www.polin.pl/pl/zonkile.
Będą niezależne obchody
W tym roku po raz drugi planowane są także niezależne obchody rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim, które zainicjowały różne organizacje społeczne, takie jak Antyfaszystowska Warszawa, Historia Czerwona, Otwarta Rzeczpospolita, kolektyw Syrena, Stowarzyszenie Rok Marka Edelmana, Studencki Komitet Antyfaszystowski, Wielokulturowe Liceum Humanistyczne im. Jacka Kuronia oraz Patrycja Dołowy, Zuzanna Hertzberg, Amel Mana, Anna Rozenfeld, Paula Sawicka, Gabi von Seltmann.
Społeczne obchody rozpoczną się również o godz. 12, pod pomnikiem Bohaterów Getta – od jego strony wschodniej, od reliefu „Pochód na zagładę”, poświęconej bohaterstwu cywilnej ludności getta, przy ul. Zamenhofa. Ich organizatorzy nawiązują do słów Marka Edelmana: „Nie jest wcale bardziej bohatersko umrzeć z bronią w ręku niż w komorze gazowej”.
Spod pomnika zebrani przejdą pod tablicę pamięci Szmula Zygielbojma na skrzyżowaniu ulic Zamenhofa i Lewartowskiego. Zygelbojm był posłem na Sejm II RP z ramienia Bundu, socjalistycznej partii żydowskiej, członkiem Rady Narodowej RP w Londynie. W maju 1943 roku popełnił samobójstwo, które było jego ostatecznym i rozpaczliwym protestem przeciwko obojętności świata wobec Holokaustu.
W tym miejscu Janusz Onyszkiewicz odczyta „List otwarty” Marka Edelmana z 1983 roku, Chór z WLH im. Jacka Kuronia odśpiewa hymn Bundu „Di Szwue” (Przysięga) następnie Maja Komorowska odczyta wiersz Zuzanny Ginczanki „Non omnis Moriar”. Na zakończenie tej części Patrycja Dołowy, artystka, opowie o swoim projekcie żywego upamiętnienia Matek Getta.
Dalej trasa wiedzie na ulicę Miłą 18, przed dawny bunkier Żydowskiej Organizacji Bojowej. Dzieci i młodzież zapalą znicze na szczycie kopca Mordechaja Anielewicza, by – jak chciał Marek Edelman – pamięć przetrwała w kolejnych pokoleniach. Tam, gdzie Mordechaj Anielewicz, młody dowódca powstania w getcie, i grupa jego towarzyszy, po daremnym oczekiwaniu na pomoc z zewnątrz, pozbawieni nadziei popełnili samobójstwa, Olgierd Łukaszewicz przeczyta poemat Władysława Szlengla „Kontratak”.
Fragmenty audycji, projekcja filmu
Następnie uczestnicy obchodów przejdą pod pomnik Umschlagplatz, gdzie Bożena Stachura przeczyta wiersz Czesława Miłosza „Campo di Fiori”, a Ewa Teleżyńska i Paweł Sawicki przypomną biogramy niektórych ofiar Zagłady. Na zakończenie zostaną odtworzone fragmenty archiwalnej audycji w języku jidysz nagranej z okazji rocznicy Powstania w Getcie, z przemową Marka Edelmana z 1954 roku. Anna Rozenfeld przeczyta jego przekład na język polski.
Natomiast wieczorem, o godz. 18, w Cafe Kryzys, przy ulicy Wilczej 30, odbędzie się projekcja filmu Jolanty Dylewskiej „Kronika Powstania w Getcie Warszawskim wg Marka Edelmana”.
Powstanie w getcie warszawskim wybuchło 19 kwietnia 1943 roku. Trwało do połowy maja tegoż roku. Była to pierwsza taka akcja zbrojna w Polsce oraz pierwsze miejskie powstanie w okupowanych przez Niemców państwach Europy. Bezpośrednią przyczyną zrywu była decyzja hitlerowców o likwidacji getta. Siły powstańcze składały się z około dwóch tys. osób. Nie ma pewnych danych, jeżeli chodzi o ofiary. Wiadomo, że w tym czasie w getcie przebywało ok. 40 tys. osób. Część z nich hitlerowcy zamordowali w trakcie i po powstaniu, innych wywieźli do obozów zagłady.
Źródło: onet.pl
